علاقه کتابداران قزاقستان به استفاده از تجربیات ایران


به گزارش خبرگزاری مهر، همزمان با آغاز ماه مبارک رمضان، علی اکبر جوکار سفیر و علی اکبر طالبی‌متین رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در جمهوری قزاقستان با خانم کومیس سیتووا رئیس جدید کتابخانه آکادمی ملی قزاقستان دیدار و در زمینه کتابداری و توسعه روابط علمی و فرهنگی گفتگو کردند.

کومیس سیتووا در دیدار با سفیر و رایزن فرهنگی ایران در قزاقستان به علاقه کتابداران قزاقستان به استفاده از تجربیات غنی ایران در زمینه کتابداری اشاره و آمادگی کتابخانه آکادمی ملی قزاقستان را برای برگزاری برنامه‌های مشترک اعلام کرد.

جوکار با تبریک فرارسیدن ماه مبارک رمضان و نیز تبریک انتصاب خانم سیتووا به عنوان رئیس جدید کتابخانه آکادمی ملی قزاقستان، به جایگاه مهم ایشان در مجموعه وزارت فرهنگ این کشور اشاره و تلاش‌های وی را در توسعه همکاری‌های فی مابین را ستود. سفیر کشورمان اظهار امیدواری کرد رئیس جدید کتابخانه آکادمی ملی در سمت جدید همچون گذشته منشأ خدمات ارزشمند در ارتقا روابط بوده و ما شاهد تحول در حوزه‌ی کتابخانه‌ای دو کشور باشیم.

وی همچنین، تأکید کرد که خانم سیتووا با سفر به ایران، روابط دو کشور را در عرصه علمی و فرهنگی و کتابخانه‌ای توسعه دهد و تفاهمنامه همکاری با کتابخانه ملی ایران را امضا کند.

جوکار، تبادل افکار و اندیشه‌ها از طریق اجرای برنامه‌های مشترک را یکی از راههای مهم حفظ و نگهداری فرهنگ و تمدن شرقی در مقابل سیاست تهاجمی رسانه‌ای غرب دانست که درصدد کمرنگ سازی و نابودی فرهنگ شرقی هستند. به گفته وی برگزاری چنین برنامه‌های فرهنگی می‌تواند به آگاهی مردم دو کشور از فرهنگ یکدیگر کمک کند.

کومیس سیتووا رئیس جدید کتابخانه آکادمی ملی قزاقستان نیز در سخنانی، به روابط دوستانه و دیرینه میان ایران و قزاقستان اشاره کرد و گفت: امیدوارم این دیدار نیز توسعه بیشتر همکاری‌ها میان دو کشور را به ارمغان بیاورد.

وی ضمن آنکه از علاقه‌مندی خود برای سفر به ایران در نیمه دوم سال جاری میلادی نیز خبر داد و گفت: بازدید از کشور دوست و برادر ایران و آشنا شدن با کتابخانه ملی ایران می‌تواند به گسترش روابط دو کشور در بخش علمی و پژوهشی کمک کند.

رئیس کتابخانه آکادمی ملی قزاقستان به علاقه کتابداران قزاقستان به استفاده از تجربیات غنی ایران در زمینه کتابداری اشاره و آمادگی خود را برای برگزاری برنامه‌های مشترک در طی سال را اعلام کرد. وی در ادامه، ابراز امیداوری کرد که سفارت و رایزنی فرهنگی ایران بتوانند در برنامه‌های این کتابخانه نیز حضور پرشکوهی داشته باشند.



منیع: خبرگزاری مهر

یک ماه خوب برای بچه‌های خوب به چاپ پنجم رسید


به گزارش خبرگزاری مهر، کتاب «یک ماه خوب برای بچه های خوب» نوشته مهین سماواتی همزمان با فرارسیدن ماه مبارک رمضان توسط انتشارات کتاب جمکران به چاپ پنجم رسید.

هدف از تجدید چاپ این کتاب پیوند دادن بچه‌ها با ماه مهمانی خدا و تشویق کردن آنها به کارهای خوب است.

داستان‌های کودکانه کتاب با تصویرگری زهرا و زهره طباطبایی، بچه‌ها را پای سفره مهمانی خدا می‌نشاند و با لحظه‌های افطار و سحر، سنت‌های مؤمنانه نذری دادن، صدقه، کمک به دیگران و… آشنا می‌کند.

این کتاب که برای گروه سنی ب و ج نوشته شده، شامل داستان‌های خواندنی به زبان ساده و قابل فهم برای مخاطبان کم سن و سال است که درباره ماه رمضان و کارهایی که کودکان دوست دارند در کنار بزرگ‌ترهای‌شان در این ماه انجام دهند، قصه‌های خواندنی دارد.

در این کتاب با زبانی داستانی و جذاب، به کارهایی که کودکان می‌توانند در ماه مهمانی خدا انجام دهند تا تجربه این ماه برایشان زیبا و جذاب و به یاد ماندنی شود، پرداخته شده است. قصه‌های شیرینی درباره مفاهیمی مثل روزه‌داری، سحری و افطاری، نذری دادن، کمک و هدیه دادن به دیگران و موضوعات و اقدامات دیگری در ارتباط با ویژگی‌های ماه مبارک رمضان که بچه‌ها دوست دارند بیشتر درباره آنها بدانند.

از دیگر آثار مهین سماواتی نویسنده کودک و نوجوان می‌توان «دانه پرماجرا» ، «لیلی وگیره زرد» ، «راز نفر سوم» و «بدون ریش و سبیل مرد شدم» اشاره کرد.

در سال‌های اخیر که فرهنگ کتابخوانی به خوبی بین بچه‌ها جا باز کرده، کتاب‌ها بهتر از هر رسانه سمعی و بصری دیگر می‌توانند به کمک والدین بیایند.



منیع: خبرگزاری مهر

راز موفقیت شاعران بزرگ فارسی، استفاده از معارف قرآن است


مهدی جهاندار شاعر آیینی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره دوره آموزشی که با موضوع «مضمون‌های شاعرانه در قصه‌های قرآنی» هم‌زمان با ایام ماه مبارک رمضان برگزار می‌شود، گفت: انجمن ادبی کلمات که از سال ۱۴۰۱ در اصفهان برگزار می‌شود و تا امروز بیش از ۷۰ جلسه مباحثی را در معرفی شاعران بزرگ فارسی‌زبان و دلایل موفقیت آن‌ها ارائه کرده است و در نهایت با دلایل بسیار به این نتیجه رسیده که راز موفقیت شاعران طراز اول زبان پارسی، استفاده بسیار آن‌ها از معارف بلند قرآن کریم است؛ بنابراین در ادامه فعالیت‌های خود و به بهانه فرارسیدن ماه مبارک رمضان و بهار قرآن تصمیم گرفته شد که مباحثی را با محوریت قصه‌های قرآن دنبال کند.

وی افزود: گم‌شده شعر معاصر «کلان‌موضوعات» هستند. یعنی شاعران امروز حرف مهم برای گفتن کم دارند. چرا گذشتگان ما این‌قدر حرف داشتند؟ و حرف‌های خوب هم داشتند؟ به خاطر اینکه به یک منبع تمام‌نشدنی وصل بودند. «هرچه کردم همه از دولت قرآن کردم» سخن تمام حکمای ماست که به زبان‌های مختلف ابراز شده است. در دنیا، بدون توجه به نژاد و دین و ملیت، یک‌سری موضوعات هستند که تمام‌شدنی نیستند. یک‌سری سوالات است که بشریت همیشه با آنها دست به گریبان است. جواب‌هایش هم جواب‌های یک‌خطی نیستند که بگوییم در یک قرنی تعدادی از شاعران و فیلسوفان به این سوالات جواب داده‌اند و تمام شده‌اند. سوالاتی از جنس «از کجا آمده‌ام، آمدنم بهر چه بود» و مسائلی مثل جبر و اختیار، حیات بعد از مرگ، رزق و روزی، اخلاقی و معنویت، عدالت و آزادی و در یک کلام شیوه‌ی درست‌تر زندگی کردن.

این شاعر آیینی با اشاره به شاعران بزرگ زبان فارسی و نحوه مواجهه آنها با این سؤالات گفت: شاعران بزرگ ما به همه‌ی مسائل، از منظر توحیدی نگاه می‌کردند. سوالات‌شان بزرگ بود و جواب‌های بزرگ هم داشتند. بزرگان ما از فردوسی گرفته تا سنایی و سعدی و حافظ و مولوی و صائب و بی دل و… سردمدار جواب دادن و پرداختن به این کلان‌موضوعات هستند. به همین دلیل الگوگیری از مسیری که آنان پیموده‌اند، به شعر امروز بسیار کمک می‌کند.

وی افزود: امروزه آمارها نشان می‌دهد پر مخاطب‌ترین شاعران امروز هم از مرحوم قیصر امین‌پور گرفته تا فاضل نظری اتفاقاً کسانی هستند که به همین سوالات مهم و اساسی بیشتر پرداخته‌اند.

جهاندار سرچشمه اصلی شاعران بزرگ زبان فارسی را قرآن معرفی کرد و گفت: قرآن کتابی است که درباره مسائل اساسی جهان و انسان، بیش از همه و پیش از همه و بهتر از همه نظریه‌پردازان و عقول بشری صحبت کرده است. کتابی بالاتر و عمیق‌تر از قرآن کجا وجود دارد و افسوس که این معجزه‌ی الهی و این عصای موسی مهجور مانده است.

وی افزود: ما در این دوره بنا داریم به توصیه خدای مهربان به شاعران که در پایان سوره شعراء آمده عمل کنیم که همانا ذکر کثیر است و چه چیزی بالاتر از ذکر و چه ذکری بالاتر از قرآن و چه قرآنی بهتر از قرآنی که حضرت رسول صلوات الله و اهل‌بیتش (ع) آن را تبیین کرده‌اند. امید که به وظیفه خودمان در قبال این نعمت بزرگ الهی و تجسم آن در دنیای امروز یعنی انقلاب اسلامی جامه عمل بپوشیم.



منیع: خبرگزاری مهر

در وصف روی خوب تو خواندم چهل حدیث؛ زیبا حسن، لطیف حسن، دلربا حسن!


به گزارش خبرنگار مهر، تعدادی از شاعران در واکنش به توهین خواننده هتاک (مقلب به ساسی مانکن) به ساحت امام حسن مجتبی (ع)، شعرهایی را که درباره کریم اهل بیت (ع) سروده و منتشر کرده‌اند.

در آستانه نیمه ماه مبارک رمضان و ولادت امام حسن مجتبی (ع) تعدادی از این شعرها را می‌خوانیم؛

*

سعید تاج‌محمدی

سیاست داشت، اما مثل حیدر بود در میدان

که ضرب تیغ میدان می‌دهد سیّاس را برهان

سراسر عزت و فتح است و باطل کردن نیرنگ

اگر هم بسته باشد مجتبی با دشمنش پیمان

ولایت چیست؟ رختی که فقط بر او برازنده است

خلافت چیست بعد از او؟ به مشتی چارپا پالان

حسن اصل کرامت بود، عالم بر درش سائل

حسن عقل مجسم بود، عالم بی حسن نادان

حسن تنها نه در منزل اسیر حیله‌ی زن بود

که بین لشکر خود بود تنها بین نامردان

بپرس از کوچه‌ها بعد از علی ابن ابی طالب

کدامین شانه در تاریکی شب می‌برد انبان؟

کسی که گرد فرشش را تبرک می‌برد جبریل

نشسته با موالی روی خاک و خورده آب و نان

معزّ المومنین است او، بپرس از مردم نجران

کریم اهل بیت است او، بپرس از سوره انسان

خوشا بر من که در عالم امامی چون حسن دارم

که پشم اُشترش دارد شرافت بر ابوسفیان

شب و روزم به ذکر یا حسین و یا حسن روشن

فدای نیمه‌ی ماه مبارک، سوم شعبان

*

مسعود یوسف‌پور

ای مست مطربی که هر از گاه، یک کنار

نعره زنی که آوردت خلق در شمار!

دریوزه‌ی توجّهی و تشنه‌ی نگاه

چون طفل، طفلِ مهر ندیده ز روزگار

بادا به دست محکمه افتی و اوفتد

گردن‌کشی چنان تو گذارش به چوب دار

بادا به دست شیر جمل کارت اوفتد

در بین این رسانه‌ی مانند کارزار

لایکمن الفرار بخوان زاده‌ی جمل

آخر گذار ناقه می‌افتد به ذوالفقار

باری شنیده‌ایم که ای مست! برده‌ای

نامی که بی وضو نبرد چرخِ نامدار

آن نام، نام با عظمت را مبر چنین

اندازه‌ی دهان خود ای سگ! نگاه‌دار

گفتم سگی خدای ببخشد مرا که هست

قدر تو کمتر از سگِ لنگِ سیاهِ هار

ماه مبارک است و روا نیست تر کنم

لب را به هجو چون تو از این بیش در شعار

*

مهدی جهاندار

احمد حسن، حسین حسن، مرتضی حسن

هستی حسن، غریب حسن، آشنا حسن

جود و سخاوت و کرم و بخشش و عطا

اندیشه و سیاست و صلح و صفا حسن

اهل بهشت را به تماشا چه حاجت است

تا سیّد الشباب، حسین است یا حسن

در وصف روی خوب تو خواندم چهل حدیث

زیبا حسن، لطیف حسن، دلربا حسن

نقش نگینِ یؤمنُ بِالله، با علی‌ست

نقش نگین عزّةُ لِلّه، با حسن

از إنّما یُرید، صدای تو می‌رسید

والتّین حسن، عزیز حدیث کسا حسن

ایّوبِ صبر، نوحِ تلاطم، خلیلِ درد

موسای غیرت و همه‌ی انبیا حسن

مشتق شده است نام حسین از حسن، ولی

مشتق شده است نام حسن از کجا؟ حسن!

حبّ الحسین یَجمعُنا را شنیده‌ای؟

حبّ الحسن یُقرّبنا؛ مرحبا حسن

آن صلح سرخ، کار حسن بود با حسین

آنجا حسین، پشت سر و پیشوا حسن

والله اگر حماسه و عشق است کربلا

اوّل شهید واقعه‎ی کربلا حسن

ای دومین امامت مظلوم در جهان

ای چارمین حقیقت بی‌انتها حسن

تاریخ شاهد است که عمری چه‌ها کشید

از دست جاهلان مقدّس‌نما حسن

از چل‌هزار تیغ که گفتند با توایم

از چل‌هزار تیغ که گفتند یاحسن

حتی دریغ از دو سه شمشیرِ آخته

واحیرتا خیانت و واغربتا حسن

همسفره با غلام‌سیاهان و بردگان

با کودکانِ خاک‌نشین، هم‌غذا حسن

مولای ما! مودّت قربی نصیب کن

یعنی که ربّنا حسن و آتِنا حسن

پاداش دسته‌گل به تو دادن، رهایی است

دسته‌گلی است جان من اینک، بیا حسن!

نزد خدای فاطمه فرقی نمی‌کند

گر جای یاحسین بگوییم یاحسن!

«حُسنت به اتفاق ملاحت جهان گرفت»

ای برگزیده‌ی دو جهان! مجتبی حسن!…

*

مجتبی خرسندی

آه! ای غریب‌مانده میان شناس‌ها

شرمنده‌ی کرامت تو ناسپاس‌ها

زیبایی از جوار تو عزّت گرفته است

حُسن تو بوده آینه‌دار جناس‌ها

آیینه‌ها خوش‌اند که هم‌صحبت تواند

شادند از این‌که فرش تو باشند یاس‌ها

از سفره‌ی تو سیر شده هر گرسنه‌ای

از توست احترام همه آس‌وپاس‌ها

دشنام را که پاسخ لبخند می‌دهی

در حیرت از مرام تواند انعکاس‌ها

ماه مدینه هستی و هرجا که می‌روی

جمع تو می‌شوند تمام حواس‌ها

قافیه‌ها ردیف شد و باز مدح تو

سخت است، ای تو خاص‌تر از هرچه خاص‌ها

می‌خواستم که غیر تو چیزی بخوانمت!

درمانده شد زبان قلم از قیاس‌ها

دشمن هنوز هم که هنوز است در دلش

ای فاتح جمل ز تو دارد هراس‌ها

تیشه به‌ریشه‌ی خودشان می‌زنند و بس

وقتی درخت را بتکانند داس‌ها

بالاتر از معاویه بودن نمی‌روند

گیرم که جفت شیش بیارند تاس‌ها

ای شیر از شکوه تو که کم نمی‌شود

وقتی قسم به نام تو خوردند ساس‌ها!



منیع: خبرگزاری مهر

نشست مجازی «ماه خدا»‌ با شعرخوانی درباره ماه مبارک رمضان برگزار شد


به گزارش خبرنگار مهر، نشست ادبی و مجازی «ماه خدا» با حضور جمعی از شاعران و اهالی ادب کشورهای حوزه ایران فرهنگی شامگاه جمعه ۱۷ اسفند ماه، به میزبانی گروه بین‌المللی هندیران برگزار شد.

در ابتدای این محفل سیدتصور مهدی شاعر پارسی زبان و استاد دانشگاه اورینتال پتنای هندوستان گفت: در سراسر جهان ماه پر برکت رمضان از ارزش و اهمیت بسیاری برخوردار است، به گونه‌ای که حتی غیر مسلمانان نیز اهمیت احترام زیادی برای این ماه مبارک قائل هستند. حدود ١٥ درصد از مسلمانان در هند زندگی می‌کنند، بنابراین ماه رمضان در اینجا با شور و اشتیاق برگزار می‌شود.

ماه رمضان در هندوستان

وی درباره برگزاری ماه رمضان در هندوستان گفت: مردم از ماه شعبان خود را برای این ماه پر فیض و برکت آماده می‌کنند. همین که هلال ماه مبارک رمضان نمودار می‌شود به یکدیگر تبریک می‌گویند و برای هم دعا می‌کنند این ماه برای آنان با سلامتی سپری شود تا به صورت کامل بتوانند روزه‌ها را بگیرند.

سیدتصور مهدی افزود: در هند مساجد مثل سایر نقاط دنیا در ماه مبارک از دیگر ایام سال پر رونق‌تر هستند و نماز با حضور فراوان روزه‌دار برگزار می‌شود. در اکثر مساجد ختم قرآن و در برخی جاها کلاس‌های دینی و مذهبی برگزار می‌شود. در بیشتر مساجد اعم از شیعه و سنی برای روزه گزاران افطاری ترتیب داده می‌شود و به صورت کلی حال و هوای دینی و مذهبی و معنوی در میان مسلمانان غلبه دارد. این عبادات و نیایش‌ها در شب‌های قدر بیشتر می‌شود و اعمال شب قدر در مساجد دست جمعی برگزار می‌شود. به عنوان مثال شب‌زنده‌داری یکی از آداب مرسوم در هندوستان است و نمازهای صد رکعتی و تلاوت قرآن در این شب‌ها خیلی رواج دارد.

وی در پایان گفت: همچنین در کشور هند، آخرین جمعه ماه مبارک رمضان به دو اسم شهرت دارد؛ یکی جمعة الوداع و دیگری به دستور رهبر کبیر انقلاب اسلامی یوم القدس. لازم به ذکر است که برنامه‌های قدس نیز در این روز برگزار می‌شود و علیه رژیم صهیونیستی راهپیمایی و مراسم برگزار می‌شود.

خودم را سپردم به دست کسی که؛ نگه داشته بی ستون آسمان را

در این برنامه که با بداهه‌نویسی محسن شعبانی همراه بود، شاعرانی و هنرمندانی چون علیرضا قزوه، ایرج قنبری، علیرضا رجبعلی‌زاده کاشانی، سیدمسعود علوی‌تبار، محمدمهدی عبداللهی، احمد رفیعی وردنجانی، ناصر دوستی، نغمه مستشار نظامی، میترا ملک‌محمدی، زهرا پرویزی، معصومه هرمزی‌مقدم، فاطمه ناظری، فاطمه شکل‌آبادی، سارا عبداللهی‌فر، فرزانه قربانی، سیده کبری حسینی بلخی، آسیه مرادپور، زهره یوسفی، نگین نقیبی و سیده کوثر حسینی توچای حضور داشتند

برخی از اشعار ارائه شده در این محفل را می‌خوانیم؛

احمد رفیعی وردنجانی

آمدی ماه رحمت و غفران، السلام علیک یا رمضان

ماهِ درکِ حلاوتِ قرآن، السلام علیک یا رمضان

هر طرف هر کجا به زیبایی، سبز و پر برکت و تماشایی

شده گسترده سفره‌ی یزدان، السلام علیکَ یا رمضان

می‌شود با تو روح‌مان تازه، شورِ احساسِ‌مان بی اندازه

با تو هر درد می‌شود درمان، السلام علیک یا رمضان

آمدی ای نسیم جان‌پرور، رمضان الکریم جان‌پرور

سویِ تنها خوش آمدی ای جان، السلام علیک یا رمضان

لحظه‌هایت ز نور آکنده، هدیه داری برای هر بنده

السلام ای بهار پُرباران، السلام علیک یا رمضان

دست از خواست‌های تن شُستن، خویش را فارغ از همه جُستن

در دل لحظه‌های نابِ اذان، السلام علیکَ یا رمضان

ماه صبر است، ماهِ تمکین است، حاصلِ صبرمان چه شیرین است

طعم خشنودیِ خدایِ جهان، السلام علیکَ یا رمضان

رطب جنتی ببخشندش، شهدی و شربتی بنوشندش

هر که دل کنده از تعلقِ نان، السلام علیک یا رمضان

خیز و آماده شو تو هم ای جان، همنوا با تمام دهر بخوان

السلام علیک یارمضان! السلام علیک یا رمضان!

*

محمد مهدی عبداللهی

تا نشاندند سر سفره‌ی احسان ما را

راه دادند در این روضه‌ی رضوان ما را

یعنی از سمت سماوات بشارت دادند!

رمضان می‌دهد آرامش قرآن ما را

کیست هر آینه در عرش، پر از آواز است؟

نیمه شب خوانده به دل، سوره‌ی انسان ما را!

فرصت عاشقی از سمت افق نازل شد

محو عشق است نماز شب جانان، ما را

باز از مأذنه، گلبانگ وفا می‌آید

می‌وزد رایحه‌ی رحمت سبحان، ما را!

با نسیم سحر و عطر ابوحمزه و اشک

ابر دل برده در اندیشه‌ی باران، ما را

چشم دل وقت سحر منتظر دلدار است!

کاش پایان برسد روزه‌ی هجران ما را

*

فرزانه قربانی

سحرها که می‌جویم از او نشان را

تکان می‌دهد شاخه‌ی ارغوان را

به اذعان گلدسته‌ها، حضرت عشق

به عطر خود آغشته کرده اذان را

خودم را سپردم به دست کسی که

نگه داشته بی ستون آسمان را

خدایی که در دشت‌ها منتشر کرد

صدای خوش باد آوازه‌خوان را

خبر دارد از خلوت خاک و دانه

که رویانده این سبزه‌های جوان را

هنرمندی ‌اش را نشان داده وقتی

کشیده پس از گریه رنگین‌کمان را

چه زیبا به من یاد داده است تسبیح

به مدحش بچرخانم عمری زبان را

*

ناصر دوستی

این ماه فرصتی است که از خود رها شویم

تا میهمان سُفره‌ی ناب خدا شویم

ماه خداست، لحظه قُربانی «مَن» است

باید دوباره وارد کوی منا شویم

طرحی جدید ریخته بر خشت خشت‌مان

دست خدا، خوش است که از نو بنا شویم

باید شکست روزه‌ی سرخ سکوت را

وقتش رسیده تا که سراپا صدا شویم

تا آب گردد این یخ بَدخیم جان‌مان

باید که گرم ندبه و سوز دعا شویم

دلها همه پُرند و مجال قصیده نیست

امشب خوش است وارد حال بُکا شویم

داریم ما هوای خدا را اگر به سر

باید که از هوس بَری و بی هوا شویم

باید به عرش پُل بزنیم و صَلا زنیم

در پلّه‌های عرش پُر از ربّنا شویم

این است نردبان خدا نردبان وصل

امّیدوار وَعده‌ی سبز لقا شویم

هنگام «اِنّی اَسئلُکَ مِن بَهائِک» است

دلبسته‌ی «بِرَحمَتکَ کُلُّها» شویم

بر لب «وَ کُلُّ نورِکَ نَیِّر» دَم سحر

یکریز غرق زمزمه ی «مِن بَها» شویم

*

نگین نقیبی

به لحظه‌های ندامت، به چشم بارانی

به توبه‌های نصوح از خطای پنهانی

به هر دعای سحرگاه و لحظه‌ی افطار

به لحظه‌های عظیم و شریف مهمانی

به بغض‌های نهانی و در گلو مانده

به اشک‌های غریب از سر پشیمانی

به حرمت نفس قُدسی سحرخیزان

به لحظه‌های مناجات و ربناخوانی

شود که با کرم خود مدد کنی یا حق

مرا فدایی خاک رهش بگردانی

*

زهره یوسفی

ماه رویت شد هلال و چشم من شد مبتلا

در تو پنهان می‌شوم ای ماه زیبای خدا

آسمان چتر سفیدش را فراهم می‌کند

باز باران می‌زند بر شانه‌های ربنا

می‌دود اشکم به روی گونه دنبال پناه

می‌شود چادر نمازم کنج محرابت رها

چشم‌ها را محرم مهر کلامت می‌کنم

مات دریای وجودت می‌شوم بی ادعا

می‌زنم بال و پری بر آسمان بام تو

می‌دهم جان در جواب نامه‌های آشنا

من که قدر لحظه‌ها را لحظه‌ای نشناختم

در پناه قدر تو همواره می‌گیرم شفا

می‌رسد بانگ اذان مغرب از گلدسته‌ها

می‌شود لایق کنی من را به توفیق دعا؟

تا سحر سجاده‌ام غرق نگاهت می‌شود

ساحلم آرامش از موج تو می‌گیرد، خدا!



منیع: خبرگزاری مهر

شاعران غیرانقلابی هم شوق دیدار رمضانی با رهبر انقلاب دارند


خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب _ جواد شیخ الاسلامی: محمدجواد شرافت، متولد ۱۳۶۰ و ساکن قم، از شاعران آئینی است که ارتباط خوبی با شاعران جوان دارد و در محافل ادبی زیادی به عنوان مهمان، کارشناس و شاعر حضور داشته است. از افتخارات ادبی او می‌توان به برگزیده شدن در کنگره‌های کشوری و داوری کنگره‌های شعر، برگزاری دوره‌های آموزش و نقد شعر، طراحی و اجرای برنامه شب‌های شعر حجره، مسئولیت واحد آفرینش‌های ادبی حوزه هنری استان قم و دبیری انجمن شعر طلاب اشاره کرد. «خاک باران‌خورده» تنها اثر مستقل از او است و کتاب‌های «همواره حسین (ع)» مجموعه‌رباعی عاشورایی، «حسن یوسف» گزیده شعرهای یوسف رحیمی، «از دیار روشنی» معرفی و گزیده شعر ولایی و «شب‌های شعر حجره» گزیده شعرهای محافل ادبی در مدارس علمیه قم، به همت و انتخاب او منتشر شده‌اند.

شرافت تا امروز چندبار در دیدار شاعران با مقام معظم رهبری حضور داشته و خود دو بار در این دیدارها شعرخوانی داشته است. به بهانه ماه مبارک رمضان و در ادامه پرونده «دیدار شاعران با رهبری»، سراغ محمدجواد شرافت رفتیم تا درباره این دیدار، مطالبات رهبری از شاعران، تأثیر این دیدار بر شعر آئینی و چند و چون حضور در این دیدار با او صحبت کنیم.

مشروح این گفتگو در ادامه می‌آید؛

* دیدار شاعران با مقام معظم رهبری نزدیک است و بسیاری از شاعران در انتظار برگزاری این دیدار سالیانه هستند. برای شروع گفتگو بگویید به نظر شما توجه رهبر انقلاب به شعر و انجام دیدارهای سالیانه با شاعران، چه تأثیری بر پیشبرد جریان شعر انقلاب داشته است؟

راجع به این موضوع خیلی صحبت شده است. اینکه شخص اول جهان اسلام و جهان تشیع این‌قدر به شعر اهمیت می‌دهند، اتفاق خجسته‌ای است که کمتر در جهان سراغ داریم. این اتفاق هم طبق سیره علمی و عملی معصومین (س) است که همیشه شعر را مورد تأیید و تأکید قرار می‌دادند. شعر به خاطر جنبه قوی رسانه‌ای و توانایی‌اش در خدمت به اهداف والای انسانی و الهی، همیشه مورد حمایت اهل بیت (س) بوده است و حمایت مقام معظم رهبری از شعر و شاعران انقلاب هم در همین راستا است.

در کنار اهمیت شعر، اینکه مقام معظم رهبری شاعر و صاحب ذوق و نکته‌سنج و ناقد چیره‌دستی هستند، همچنین انجمن رفته و انجمن دیده هستند، بر میزان و کیفیت توجه ایشان به شعر می‌افزاید. همه می‌دانند که شعر علاقه شخصی مقام معظم رهبری است. این علاقه هم برای شاعران سبب برکت است و هم دیدار با شاعران برای خود ایشان هم یک تنفس و هوای تازه‌ای بین دیدارهای سیاسی و حکومتی است. پیداست که این دیدار برای خود رهبری هم خیلی مورد علاقه است. اینکه این دیدار منظم و سالیانه با شاعران چقدر بر عملکرد مسئولان و تصمیم‌گیری نهادهای فرهنگی تأثیرگذار است، بحث دیگری است که باید به آن بپردازیم.

* مقام معظم رهبری در سال‌های مختلف مطالباتی را از شاعران و مسئولان مرتبط با حوزه شعر و فرهنگ داشته‌اند. آیا مطالبات رهبری در حوزه شعر به خوبی پاسخ داده شده است؟ مثلاً تأکید ایشان بر سرودن شعرهای مناجاتی و بر اساس ادعیه یا شعر واکنش سریع و… چقدر مورد توجه شاعران بوده است؟

مطالبات مقام معظم رهبری در چند زمینه بوده است. یکی راجع به شعر است و اینکه شعر چگونه باشد. مثلاً ایشان گفتند «خوب است شعر برگرفته از مضامین ادعیه باشد» و به مرحوم بهجتی شفق اشاره کردند که از شاعران روحانی ما هستند. شاعری همچون آقای یوسف رحیمی وقتی تأکید مقام معظم رهبری بر شعر نیایشی را می‌بیند، مصمم می‌شود که سراغ ادعیه برود و چندسال نمونه‌های خوبی از همین شعر ارائه می‌کند. در دیدار شاعران آئینی بود که ایشان چند رباعی خواند که دریافت شاعرانه‌ای از دعای ابوحمزه ثمالی بود. مقام معظم رهبری هم دوباره تأکید کردند دریافت مضامین از ادعیه خیلی مهم است. در ادامه همین آقای رحیمی کتابی به نام «دوستت دارم» منتشر کرد که از پنج دعای مهم، دریافت‌های خودش را در قالب‌های مختلف ادبی بیان کرده است. اتفاقاً این کتاب به دست مادحان اهل بیت (ع) رسید و هم اکنون می‌بینیم خیلی از مناجات‌خوان‌های ما از این کتاب استفاده می‌کنند و این اتفاق خوبی است.

* یکی از تلاش‌ها در پاسخ به منویات مقام معظم رهبری در این موضوع، برگزاری کنگره شعر مواهب بوده است. این کنگره توانسته اتفاق نویی در این حوزه رقم بزند؟

تا امروز هفت دوره از جشنواره مواهب برگزار شده است. در این جشنواره از ادعیه مختلف استفاده می‌کنند و هر سال بر یکی از دعاها تمرکز دارند. شاعران بر اساس آن دعا شعر می‌نویسند و من فکر می‌کنم تا امروز خروجی‌اش خوب بوده است. این شعرها هم به دست مخاطبان شعر نیایش رسیده و هم در دیدار رهبری خوانده شده‌اند. ولی برای اینکه حق ادعیه را در شعر ادا کنیم، هنوز خیلی راه داریم.

نکته‌ای که مقام معظم رهبری سال گذشته مطرح کردند، این بود که حافظه جمعی ما دارد از شعر خالی می‌شود و باید برای این فکری کرد * داشتید درباره مطالبات رهبری از شاعران صحبت می‌کردید.

بله. بعضی مطالبات راجع به خودش شعر است ولی بعضی مطالبات ایشان راجع به شاعر است. اینکه شاعر موضع‌مند و بی طرف نباشد، یکی از نکاتی است که بارها بیان کرده‌اند. ما در همین نسل اخیر شاعران‌مان، شاعران زیر چهل سال، می‌بینیم که چقدر شاعر خوب و درجه یک و دغدغه‌مند داریم که در حوزه‌های مختلف شعر نوشته‌اند. شاهد آن هم یک سال و نیم اخیر است که شاعران ما خیلی خوش درخشیدند و در حمایت از مردم فلسطین و جبهه مقاومت موفق بودند. این نشان می‌دهد شاعران به خواسته رهبری به خوبی پاسخ داده‌اند و بی‌طرفی را انتخاب نکرده‌اند.

مطالبه بعدی ایشان فراتر از شعر است. ما شعر خوب و شاعر خوب تربیت کردیم و شعر خوب هم خلق کردیم. آیا این شعرها به دست مخاطب می‌رسد؟ نکته‌ای که سال گذشته در کنار نکات فراوان دیگر مطرح کردند، همین بود. ایشان فرمودند حافظه جمعی ما دارد از شعر خالی می‌شود و باید برای این فکری کرد. این خیلی مهم است. الان رسانه‌ها، فضای مجازی، نهادها، ادارات، ما شاعران و تک تک ما برای جمله‌ای که ایشان فرمودند چه کار کرده‌ایم؟ من خودم در این یک سال دعوت هر برنامه تلویزیونی که احساس کردم حضورم می‌تواند به این حافظه جمعی ادبی کمک کند قبول و در آن شرکت کردم.

باید ببینیم تصمیم‌گیرندگان ما برای این دغدغه چه کار کرده‌اند؟ البته کارهایی مثل برنامه سرزمین شعر انجام شده، یا در بعضی از برنامه‌ها از حضور شاعران استفاده شده است، اما خیلی بهتر از این می‌توان کار کرد.

با تعریفی که استاد مجاهدی از شعر آئینی دارند، شعر آئینی گستره خیلی وسیعی دارد. با این تعریف هر شعری که به ارزش‌های الهی و انسانی می‌پردازد، شعر آئینی است. دین ما یک دین تک‌بعدی نیست که فقط برای عبادت و برای محبت به اهل بیت (ع) آمده باشد؛ بلکه یک دین جامع است که مربوط به زندگی است * از نکات جالب توجه درباره این دیدارها، توجه خاص رهبری به شعر آئینی است که دو دیدار مجزا برای شاعران آئینی هم در نظر گرفتند. شما از کسانی هستید که در دیدار ایشان با شاعران آئینی هم حضور داشتید و شعر خواندید. توجه مقام معظم رهبری به شعر آئینی چقدر به رشد شعر آئینی کمک کرده است؟ ایشان در این دیدارها بر روی چه نکاتی در شعر آئینی توجه و توصیه داشتند؟

صحبت‌های مقام معظم رهبری درباره شعر آئینی را دیدارهای مختلف شنیده‌ایم. یکی از آنها همین دیدار نیمه ماه مبارک رمضان است که بخشی از شعرهایی که در آن خوانده می‌شود شعرهای آئینی است. البته با تعریفی که استاد مجاهدی از شعر آئینی دارند، شعر آئینی گستره خیلی وسیعی دارد. با این تعریف هر شعری که به ارزش‌های الهی و انسانی می‌پردازد، شعر آئینی است. دین ما یک دین تک‌بعدی نیست که فقط برای عبادت و برای محبت به اهل بیت (ع) آمده باشد؛ بلکه یک دین جامع است که مربوط به زندگی است، لذا هر چیزی که به زندگی مومنانه ما کمک کند، شعر آئینی است. با این تعریف یک شاخه از شعر آئینی شعر ولایی و شعر اهل بیتی است، یک شاخه‌اش می‌شود شعر توحیدی، یک شاخه‌اش می‌شود شعر پایداری و مقاومت، یک شاخه‌اش شعر پندیات و اخلاقی، حتی عاشقانه‌های نجیبی که برای خانواده و همسر و مادر و… سروده می‌شوند.

رهبر معظم انقلاب هم در دیدار ماه مبارک رمضان، هم دیدار با شاعران آئینی که دو بار برگزار شد و هم در دیدار با مادحان اهل بیت و ذاکران آل الله (ع) در روز تولد حضرت زهرا (س)، راجع به شعر آئینی نکات فراوانی گفته‌اند. انصافاً این بیانات هم از نظر کیفی و هم از نظر کمی، خیلی هم تأثیرگذار بوده است. مثلاً ایشان راجع به موضوع حضرت خدیجه (س) تأکید کردند و حالا می‌بینیم دوستان شاعر چراغ این نوع شعر را در محفل‌های مختلف روشن کرده‌اند و با تأکید رهبری کتابی هم با موضوع حضرت خدیجه (س) منتشر شده است. یکی دیگر از موضوعات مورد تأکید ایشان شعر وحدت است که موضوع خیلی مهمی است و ما از آن غافل بودیم. شما چند شعر خوب درباره وحدت می‌توانید از شاعران خوب در قرون مختلف مثال بزنید؟ به لطف انقلاب اسلامی و دغدغه‌ای که حضرت امام و رهبری عزیز دارند، موضوع شعر وحدت جدی گرفته شده و آثار زیادی در این باره نوشته شده است. فقط سه شعر با موضوع وحدت در دیدار با رهبری خوانده شده که یک بار خود من خواندم، یک بار آقای صادق آتشی و یکبار هم آقای رضا نیکوکار. جالب اینکه هر سه بار رهبری تأکید کردند شعر وحدت شعر مهمی است و شاعران باید به این موضوع بپردازد. اینها از برکاتی است که این جلسات داشته است. باید گفت هر سال موضوع، موضع و وضعیت شعر آئینی ما با نکات دقیق ایشان هم تقویت می‌شود، هم پربارتر می‌شود.

* خاطره‌ای از شعرخوانی‌تان در حضور رهبری دارید؟ ممنون می‌شوم خاطره اولین شعرخوانی یا اولین حضورتان در این دیدار را تعریف کنید.

من چندبار توفیق حضور و شعرخوانی در دیدار شاعران با رهبری را داشته‌ام، اما اولین حضور برای هر شاعر جوانی خاص است. او می‌داند که کوپن‌اش یک بار است و ممکن است فقط یک‌بار بتواند در محضر ایشان شعر بخواند، به همین خاطر دوست دارد شعری را که خودش دوست دارد بخواند. سال ۸۷ به من گفتند شما هم قرار است شعر بخوانی و یک شعر عاشقانه از من انتخاب کرده بودند؛ «در حس و حال عشق زلال تو حل شدن / یعنی که قطره‌وار به دریا بدل شدن». وقتی گفتم حوزه شعر من شعر اهل بیتی است و شعر آئینی است، گفتند باید یک شعر عاشقانه خوب هم اینجا خوانده شود و همین شعر هم باید خوانده شود.

* یعنی شعرِ انتخابی خود شما این شعر نبود؟

بله. آن سال‌ها خیلی سخت می‌گرفتند و دوستان برگزارکننده و مدیریت جلسه می‌گفتند هرکس شعری غیر از شعر انتخابی بخواند، میکروفون را قطع می‌کنیم. من هم آدم مطیعی هستم و معمولاً مخالفت نمی‌کنم. خلاصه اینکه آن سال به لطف شعرخوانی طولانی بعضی دوستان و رعایت نکردن وقت و رعایت نکردن شعر انتخابی، وقت به من نرسید. سال بعد که سال ۸۸ بود، به من نگفتند چه شعری بخوان، فقط گفتند بخوان. من هم طبق علاقه خودم شعری را که به حضرت امیرالمومنین (ع) تقدیم شده بود خواندم. شعر را خواندم و مورد تفقد ایشان هم واقع شد. چند سال بعد هم دوباره توفیق شد در دیدار شاعران آئینی با ایشان شعر بخوانم و این دفعه شعر وحدت را خواندم که نگاهی به سیره عملی حضرت مولا (ع) در موضوع وحدت اسلامی است. وقتی این شعر را خواندم، ایشان دوباره بر موضوع وحدت تأکید کردند و گفتند جزو موضوعات ضروری است که شاعران باید به آن توجه کنند.

حتی شاعرانی که موضع انقلابی ندارند هم دوست دارند در این دیدار حضور داشته باشند. همچنین کسانی که شاعر نیستند به من مراجعه می‌کنند و التماس می‌کنند که ما دوست داریم در این دیدار باشیم. بعد که می‌پرسم مگر شما شاعر هستید، می‌گویند نه! ولی بیشتر کسانی که دوست دارند در این دیدار حضور داشته باشند، درک محضر رهبری برایشان خیلی مهم است * هرسال تعداد خیلی کمی از شاعران در این دیدار حضور دارند و شعر می‌خوانند و خیلی از شاعران جوان که این توفیق را پیدا نمی‌کنند، ناراحت و حتی ناامید می‌شوند. شما به عنوان کسی که سال‌ها از دور و نزدیک این دیدار را دنبال می‌کنید، بگویید حضور و شعرخوانی در این دیدار چقدر روی شعر شاعران جوان تأثیر دارد؟

اولاً علاقه‌مند برای دیدار زیاد است. علاقه‌مند که می‌گویم لزوماً شاعران انقلاب نیستند. حتی شاعرانی که موضع انقلابی ندارند هم دوست دارند در این دیدار حضور داشته باشند. همچنین کسانی که شاعر نیستند به من مراجعه می‌کنند و التماس می‌کنند که ما دوست داریم در این دیدار باشیم. بعد که می‌پرسم مگر شما شاعر هستید، می‌گویند نه! ولی بیشتر کسانی که دوست دارند در این دیدار حضور داشته باشند، درک محضر رهبری برایشان خیلی مهم است. قرار گرفتن در آن فضای صمیمی آرزوی خیلی‌ها است و این افراد هم واقعاً به رهبر انقلاب علاقه قلبی دارند و به همین خاطر خیلی اصرار می‌کنند. اما بُعد دیگر این قصه، دعوت کنندگان هستند و وظایفی که دعوت کنندگان دارند. هر سال حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ نفر دعوت می‌شوند و حدود ۲۵ تا ۳۰ نفر شعر می‌خوانند. اینکه امسال چه کسانی دعوت شوند و چه کسانی شعر بخوانند، نکته خیلی مهمی است. انتخاب شاعران در طول این سال‌ها فراز و نشیب‌های زیادی هم داشته است. بعضی از سال‌ها واقعاً به هیچ عنوان قابل دفاع نبوده است و بعضی از سال‌ها اتفاقات بهتری رقم خورده است.

من چندبار توفیق حضور در این دیدار را داشته‌ام، ولی بعضی سال‌ها هم دعوت نشده‌ام. مثلاً چند سال در حوزه هنری قم و دفتر آفرینش‌های ادبی حضور داشتم ولی دعوت نمی‌شدم. منتها واقعاً راضی بودم، چون می‌گفتم قبلاً شرکت کرده‌ام و شعر هم خوانده‌ام، بهتر است که حالا نوبت به شاعر دیگری برسد. واقعاً از اینکه نوبت به دیگر دوستان شاعر برسد خوشحال بودم، اما وقتی دیدار برگزار می‌شد می‌فهمیدیم سی چهل نفر از کسانی که شاعر نیستند هم در دیدار حضور دارند. این واقعاً آزاردهنده بود که به جای شاعران کسانی حضور داشته‌اند که شاعر نیستند. این نکته‌ای است که قابل کتمان نیست، ولی چند سالی است که دوستان حوزه هنری روند دیگری برای انتخاب شاعران در نظر گرفته‌اند که به عدالت نزدیک‌تر است. آقای عرفان‌پور در دو سه سال گذشته یک بانک اطلاعاتی از ده پانزده سال اخیر تشکیل داده و اسم تمام شاعرانی که در این سال‌ها در دیدار حضور داشته و شعرخوانی داشته‌اند، در این بانک ثبت شده است. با این روند، اسم هر شاعر به راحتی قابل جستجو است و مشخص می‌شود چه کسی چندبار شرکت کرده و شعر خوانده و چه کسی اصلاً حضور نداشته و شعر نخوانده است. این دغدغه‌ای است که شاعران از سال‌های دور داشتند و فکر می‌کنم حالا به آن توجه شده است.

* یکی از خواسته‌های شاعران در سال‌های گذشته همین بود که حضور و شعرخوانی در این دیدار، قانون و قاعده مشخصی پیدا کند و توفیق حضور برای همه شاعران فراهم شود.

دقیقاً. این روند کمک می‌کند کسانی که استحقاق حضور در این جلسه را دارند انتخاب شوند و نادیده گرفته نشوند. در کنار اساتیدی که اعتبار شعر انقلاب هستند و هر سال باید حضور داشته باشند، شاعران جوان و خوب و فعالی که هرچندسال یکبار باید حضورشان را ببینیم، شاعران دیگری هم هستند که این حق را دارند بعد از سال‌ها اشتغال به شعر و شاعری در این جلسه حضور داشته باشند. احساس می‌کنم این روند در حال اصلاح شدن و روند آن در حال بهبودی است.

شاعران جوان و خوب زیادی می‌شناسم که به ما مراجعه می‌کنند و می‌گویند چه کار کنیم که به دیدار شاعران با رهبری دعوت شویم؟ من به آنها می‌گویم سعی کنید قوی شوید. روی شعر کار کنید، نه روی روابط عمومی. شعرتان آنقدر قوی باشد که خود به خود دیده شود. به قول آن دوست‌مان «خوب است که شاعر شهرت مکتوب داشته باشد»؛ یعنی خوب است که شاعر به واسطه شعرش دیده شود * با این‌همه خیلی از شاعران جوان دوست دارند در این دیدار حضور داشته باشند. پیشنهاد شما چیست؟ معمولاً در جواب کسانی که مراجعه می‌کنند چه می‌گوئید؟

شاعران جوان و خوب زیادی می‌شناسم که به ما مراجعه می‌کنند و می‌گویند چه کار کنیم که به دیدار شاعران با رهبری دعوت شویم؟ من به آنها می‌گویم سعی کنید قوی شوید. روی شعر کار کنید، نه روی روابط عمومی. شعرتان آنقدر قوی باشد که خود به خود دیده شود. به قول آن دوست‌مان «خوب است که شاعر شهرت مکتوب داشته باشد»؛ یعنی خوب است که شاعر به واسطه شعرش دیده شود. مثلاً من آقای زرنقی را اصلاً ندیده‌ام، ولی در این سال‌ها بعد از قصه زن زندگی آزادی و بعد از قصه طوفان الاقصی، هر از گاهی شعر ایشان را خوانده‌ام و بعضی از شعرهایشان را هم خیلی دوست دارم. ممکن است خیلی‌ها خانم عارف‌نژاد را به چهره ندیده باشند ولی ایشان آنقدر شاعر خوبی است و آنقدر شعر خوب نوشته است که بسیاری از افراد ایشان را می‌شناسند. این شاعران نه لابی کرده‌اند، نه دم کسی را دیده‌اند؛ بلکه به واسطه شعرشان دیده شده‌اند. به دوستان جوان عرض می‌کنم روی شعرتان تمرکز کنید؛ اگر مستحق دیدار باشید، حتماً دعوت می‌شوید. اگر شعر شما خوب باشد، نمی‌توانند شما را نبینند.

کسانی که افراد را انتخاب می‌کنند، مدل‌شان این نیست که بگویند این فرد را کنار بگذاریم. ممکن است گاهی وقت‌ها حواس‌شان نباشد و حتی بعضی از سال‌ها به صورت ناخواسته کوتاهی‌هایی هم کرده باشند، اما این‌طور نیست که با کسی مشکل شخصی داشته باشند و او را کنار بگذارند. اگر شعر شاعر خوب باشد، دعوت می‌کنند. فکر می‌کنم از بزرگ‌ترین برکات این دیدار همین است که شاعران جوان برای حضور در دیدار، شعرشان را تقویت کنند. شاعر از پله چهارده بیاید و روی پله نوزده بایستد. من از این دست شاعران فراوان دیده‌ام. شاعران جوانی هستند که با همین نیت شعرشان را تقویت کرده‌اند و بعداً در همین دیدار شعرخوانی کرده‌اند.

* پیشنهاد دیگری هم به شاعران جوان دارید؟

شاعر درجه اول باید قوی شود. در درجه دوم باید ظهور و بروز به اندازه داشته باشد. مثلاً فرض کنید من دارم شاعران را برای دیدار انتخاب می‌کنم؛ کجا باید این شاعر را ببینم و شعرش را بشناسم؟ حضور به اندازه در کنگره‌ها و محافل معتبر کشوری کمک می‌کند که شعر شما دیده و شنیده شود. البته شعر اگر قوی باشد، واقعاً در دخمه تنهایی شاعر نمی‌ماند و دست به دست می‌شود؛ به خصوص که الآن فضای مجازی کار را برای شاعران راحت کرده است. ولی حضور در این محافل ادبی شاخص و برجسته، کمک می‌کند که شعر شما دیده شود و شاعران و اساتید با شعر شما آشنا شوند. خود من به واسطه حضور در یکی از همین کنگره‌ها بود که برای اولین‌بار به دیدار دعوت شدم. سال ۸۴ کنگره دفاع مقدس در طلاییه برگزار می‌شد. ما شعر خواندیم، بعد من و عباس محمدی با هم بیرون آمدیم تا خاک مقدس طلاییه را زیارت کنیم. آقای عباس براتی‌پور که خدا رحمتش کند، آن سال‌ها جزو تصمیم‌گیرندگان دیدار بودند. ایشان ما را دیدند بعد از سلام و علیک گفتند شما دو نفر تا حالا به دیدار دعوت شده‌اید؟ گفتیم نه. گفتند پس امسال دیدار دعوت هستید. همین دیدار در حاشیه کنگره دفاع مقدس باعث شد که ما سال ۸۴ در اتاق کوچکی که دیدار در آن برگزار می‌شد، حضور داشته باشیم و برای اولین‌بار محضر رهبری را درک کنیم. به همین خاطر من ظهور و بروز به اندازه را تأیید و تأکید می‌کنم و امیدوارم شاعران جوان با تقویت شعرشان بتوانند در این دیدار شریف و دوست‌داشتنی و صمیمی حضور داشته باشند.

پیش از این در قالب همین پرونده گفتگویی با حجت الاسلام جواد محمدزمانی و شهاب مهری داشتیم که مشروح آن در پیوند زیر قابل دسترسی و مطالعه است:

* «مطالبات رهبرانقلاب در حوزه شعر توسط مسئولین محقق نشده است»

* «شعر خانواده‌محور موجب رضایت مقام معظم رهبری است»



منیع: خبرگزاری مهر

کار کردن روی بیانات رهبر انقلاب در حوزه شعر برایم چالش برانگیز بود


خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب _ جواد شیخ الاسلامی: «رسم شاعری: تدوین موضوعی بیانات آیت‌الله خامنه‌ای درباره شعر» کتابی است که توسط محمدرضا وحیدزاده، شاعر، نویسنده و پژوهشگر ادبی تدوین شده است. این کتاب در ۴۳۸ صفحه و ۱۲ سرفصل جداگانه، دیدگاه‌ها و آرای رهبر فرزانه انقلاب را درباره شعر و شاعری با دوستداران و علاقه‌مندان این عرصه به اشتراک می‌گذارد. «کلیاتی درباره شعر و شاعری»، «بایدهای شعر خوب»، «اهمیت شعر و کار ادبی تأثیرگذار»، «ارزیابی وضعیت شعر، از گذشته تا امروز»، «ارزیابی از وضعیت شعر انقلاب»، «راهکارهایی برای پیشبرد شعر انقلابی»، «شعر آئینی»، «درباره شاعران»، «خاطرات و تجربیاتی از شعر»، «شعر و شهرها و استان‌های ایران» و «درباره جریان‌ها و سبک‌ها و انواع ادبی» از جمله سرفصل‌های اصلی این کتاب است. همچنین محمدرضا سنگری و علیرضا قزوه برای این مجموعه مقدمه نوشته‌اند. وحیدزاده خود در بخش پایانی کتاب، به تبیین و تحلیل منظومه فکری مقام معظم رهبری در موضوع شعر و مقایسه آن با سایر نظریات و رویکردهای متداول در این زمینه پرداخته است.

از ویژگی‌های مهم کتاب رسم شاعری که آن را با دیگر کتاب‌ها درباره بیانات رهبری در حوزه شعر متمایز می‌کند، این است که یک شاعر آن را تدوین کرده و وحیدزاده تلاش کرده تمام منابع را برای تدوین نهایی این کتاب بررسی کند. به همین دلیل کتاب رسم شاعری کامل‌ترین کتابی است که بیانات رهبری در حوزه شعر را پوشش می‌دهد. وحیدزاده در مقدمه این کتاب به چالش‌هایی که برای انتشار این کتاب با آن مواجه شده اشاره کرده و از دردسرهایی که برای گرفتن مجوز پشت سر گذاشته سخن گفته که علاقه‌مندان می‌توانند به کتاب رجوع کنند.

به بهانه ماه مبارک رمضان و دیدار شاعران با مقام معظم رهبری، گفتگویی با رضا وحیدزاده داشته‌ایم تا درباره این کتاب و نگاه رهبری به حوزه شعر با او صحبت کنیم.

مشروح این گفتگو در ادامه می‌آید؛

* آقای وحیدزاده کتاب شما شاید کامل‌ترین کتابی است که درباره صحبت‌های مقام معظم رهبری درباره شعر کار شده است. خیلی وقت‌ها مقام معظم رهبری در دیدارهایی غیر از دیدار با شاعران نکاتی درباره شعر و شاعران می‌گویند که این نکات از چشم خیلی از نویسندگان کتاب‌ها در این حوزه دور مانده است. در صورتی که شما پژوهش کامل و دقیقی روی تمام صحبت‌های رهبری درباره شعر داشته‌اید. درباره نحوه تحقیق و تدوین این کتاب توضیح می‌دهید؟

واقعیت این است که بیان کردن این موضوع برای من کمی دشوار است، چون صراحتاً صحبت کردن در این مورد ممکن است بوی خودستایی یا تعریف از خود بدهد و این برایم خوشایند نیست. اما از طرفی اگر آن را نگویم، واقعیت را نادیده گرفته‌ام. پس شاید بهتر باشد درباره جمع‌آوری و چاپ این کتاب نکاتی را بیان کنم. کتاب‌هایی که من تا امروز نوشته‌ام زیاد بوده و حتی تعدادشان از دست خودم هم در رفته است، اما شاید حدود ۱۳ یا ۱۴ اثر باشد. از میان این آثار، سه مجموعه شعر، سه مجموعه دیگر سفرنامه و بخش عمده‌ای از آن‌ها پژوهشی در زمینه شعر، ادبیات، هنر معاصر و هنر مربوط به دوران انقلاب بوده است. اما باید بگویم هیچ‌کدام از آثارم تا امروز به اندازه این پروژه از من زمان، انرژی، توان و تمرکز نگرفته‌اند.

می‌توانم بگویم تدوین و انتشار کتاب «رسم شاعری» سخت‌ترین کاری بوده که تا امروز انجام داده‌ام؛ حتی در مقایسه با پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد یا دکتری. میزان انرژی و تلاشی که این پروژه از من گرفت بی‌سابقه بود.

* یک‌بار شنیدم گفته بودید اگر دوباره این کتاب را پیشنهاد بدهند، شاید قبول نکنید.

بله. می‌توانم بگویم این سخت‌ترین کاری بوده که امروز انجام داده‌ام؛ حتی در مقایسه با پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد یا دکتری. میزان انرژی و تلاشی که این پروژه از من گرفت بی‌سابقه بود. اما چرا این پروژه این‌قدر دشوار بود؟ مشقت‌هایی در مسیر وجود داشت که ابتدا اصلاً از آن‌ها آگاهی نداشتم. اگر از همان ابتدا از این چالش‌ها خبر داشتم، احتمالاً تصمیم دیگری می‌گرفتم.

* از سختی‌هایی که در این مسیر داشته‌اید، برای‌مان بگویید؟

یکی از دلایل اصلی آن، وسواسی بود که در کار خرج کردم؛ شاید بتوان گفت حتی بیش از حد. با این حال، به نظر می‌رسد این جنبه از تلاش من چندان مورد توجه قرار نگرفت. یعنی کسی عملاً به این نکته دقت نکرد که چه میزان حساسیت و دقتی در این کار به‌کار گرفته شده است. درباره بیانات مقام معظم رهبری در حوزه شعر نمونه‌ها و آثار مشابه زیادی را دیده بودم که توسط افرادی مختلف کار شده بود. از آنجا که رهبر انقلاب نه‌تنها یک شخصیت سیاسی برجسته در نیم‌قرن اخیر محسوب می‌شوند، بلکه به‌عنوان یک حکیم و فرد صاحب‌نظر در حوزه‌های گوناگون شناخته می‌شوند، طبیعتاً بیانات ایشان اهمیت و توجه ویژه‌ای دارد؛ به همین دلیل، تاکنون کارهای زیادی درباره سخنان ایشان در موضوعات مختلف سیاسی، تاریخی و فرهنگی تهیه شده است. در حوزه شعر هم کارهایی شده بود و من همه آنها را مطالعه کردم. اما آن‌چه متوجه شدم این بود که عمده این کارها بیشتر جمع‌آوری صحبت‌های مقام معظم رهبری در یک موضوع خاص بوده‌اند؛ بعضی مرتب‌تر و منظم‌تر، برخی با ویراستاری بیشتر، و در برخی دیگر حتی عین متن سخنرانی‌ها به همان شکل آورده شده است. اما رویکرد من کمی متفاوت بود.

من تمام تلاش خودم را کردم تا همه بیانات رهبری درباره شعر را پیدا کنم و مطمئن شوم چیزی از قلم نیفتاده باشد. بعد از جمع‌آوری این موارد، سعی کردم آن‌ها را به شکلی منسجم کنار هم بچینم؛ طوری که تقدم و تأخرشان به گونه‌ای باشد که انگار یک متن پیوسته و منظم را می‌خوانید.

* در رسم شاعری چه رویکردی درباره صحبت‌های رهبری داشتید؟ شما هم متن صحبت‌ها را بر اساس تقویم آوردید یا اینکه به صورت موضوعی کار کردید؟

ابتدا با نهایت وسواس تلاش کردم همه مطالب مرتبط با هر محور مشخص را جمع‌آوری کنم تا چیزی از قلم نیفتد. به‌عنوان مثال، اگر محور کار موضوعی مرتبط با «خیال در شعر» بود، به این دقت می‌کردم که رهبر انقلاب در چه مواردی به این بحث اشاره کرده‌اند. ممکن بود یک بار در سال ۱۳۷۳ هنگام دیدار با شاعران چیزی گفته باشند، بار دیگر در دیداری استانی به جنبه‌ای از این موضوع پرداخته باشند، و در جلسه‌ای دیگر توضیحات مفصل‌تری ارائه کرده باشند. تمام تلاش من بر این بود که این اطلاعات پراکنده را کنار هم قرار دهم و یک تصویر جامع و دقیق ارائه کنم. تمام تلاش خودم را کردم تا همه چیز را پیدا کنم و مطمئن شوم چیزی از قلم نیفتاده باشد. پس از جمع‌آوری این موارد، سعی کردم آن‌ها را به شکلی منسجم کنار هم بچینم؛ طوری که تقدم و تأخرشان به گونه‌ای باشد که انگار یک متن پیوسته و منظم را می‌خوانید. مثلاً فرض کنید اگر دو صفحه درباره یک موضوع مطالعه کنید، پاراگراف اول ممکن است مربوط به سال ۶۵ باشد، دو خط بعدی اشاره‌ای به تغییرات سال ۷۰ داشته باشد، پاراگراف بعدی شامل نکته‌ای از سال ۹۰ بشود و سه خط بعدی هم متعلق به سال ۸۲ باشد. نتیجه نهایی، یک بحث کاملاً یکپارچه و پیوسته خواهد بود.

* آیا جملات را تغییر داده‌اید یا خیر؟

جملات تنها از لحاظ علائم سجاوندی دست‌کاری شده‌اند. هیچ تغییری در شکل جمله‌بندی‌ها نداده‌ام. تنها کلماتی که به دلیل حفظ قرینگی معنایی باید در متن قرار می‌گرفتند و جای‌شان خالی بود، اضافه کرده‌ام تا روشن شود که این تغییر از جانب ویراستار انجام شده است. جملات حتی تحلیل خاصی نیز نشده‌اند.

کار کردن روی بیانات رهبر انقلاب در حوزه شعر برایم چالش برانگیز بود

* برای اینکه کتاب یک مجموعه کامل از صحبت‌های مقام معظم رهبری درباره شعر باشد، چه کردید؟ به خصوص صحبت‌هایی که متعلق به چند دهه پیش هستند و به خوبی ثبت و ضبط نشده‌اند.

پیدا کردن برخی از این منابع واقعاً دشوار بود. برای مثال، شما می‌دانید که هر سال جلساتی با شاعران برگزار می‌شود، اما متن برخی از صحبت‌های این جلسات موجود نیست. گاهی مواردی است که می‌دانیم در فلان سال دیداری صورت گرفته، پس قطعاً صحبت‌هایی هم بیان شده، ولی دسترسی به آن‌ها ممکن نیست. یافتن این موارد خود فرایندی طولانی و پرزحمت بود.

* این صحبت‌ها را پیدا کردید؟

بخش زیادی از آن‌ها را، بله. با مراجعه به افراد و منابع مختلف توانستم به آن‌ها دست پیدا کنم. در برخی مواقع، بخش‌هایی از این سخنرانی‌ها در سال‌های اولیه در روزنامه‌ها منتشر شده بود. اما باید بگویم پیدا کردن بسیاری از این صحبت‌ها یکی از سخت‌ترین و طاقت‌فرساترین بخش‌های کار بود. گاهی مواردی پیش می‌آمد که می‌دانستیم در یک دیدار به شعری اشاره شده است، اما هیچ متن یا فیلمی از آن وجود نداشت. مثلاً شنیده بودیم که در یکی از سخنرانی‌ها به شعری پرداخته شده، اما لازم بود آن را پیدا کنیم و همین خودش داستانی جداگانه داشت. به دست آوردن این مطالب، اضافه کردن آن‌ها به منابع موجود و بعد استفاده از آن‌ها در تدوین نهایی فرایندی بسیار طولانی و دشوار بود. بارها لازم می‌شد میان دفترها، نهادها و مجموعه‌های مختلف رفت‌وآمد کنم، با افراد مختلف صحبت کنم و از آن‌ها کمک بخواهم. در نهایت کار کردن روی این کتاب برای من بسیار چالش‌برانگیز بود.

اهمیت شعر و هنر در نگاه اهل بیت (ع) به حدی است که بسته به شرایط، نوع مواجهه‌شان شامل محبت، سخت‌گیری، حمایت یا حتی مقابله متفاوت است. دقیقاً همین نوع نگاه را می‌توان در نگرش حضرت آقا هم مشاهده کرد.

* به عنوان کسی که بیشترین بررسی و مطالعه را روی بیانات مقام معظم رهبری در حوزه شعر داشته‌اید، می‌خواهم نگاه ایشان به مقوله شعر و ادبیات را تشریح کنید. نسبت رهبری و شعر چگونه است؟

وقتی به این مسئله نگاه می‌کنم، نزدیک‌ترین رویکرد به نگاه اهل بیت (ع) را در حوزه فرهنگ و هنر، در سیره مقام معظم رهبری می‌یابم. رفتار اهل بیت (ع) در مواجهه با اهل فرهنگ و هنر کاملاً متفاوت است با رویکرد آن‌ها نسبت به گروه‌های دیگر مانند نظامیان، سیاسیون یا تاجران. برخورد معصومین با یک دولتمرد سیاسی با برخوردشان نسبت به یک دوستدار اهل بیت (ع) به طور بنیادین تفاوت دارد. همین تفاوت نگاه را می‌توان در رابطه آن‌ها با شاعران و هنرمندان مشاهده کرد. اهل بیت (ع) میان کسی که فعالیت فرهنگی و هنری دارد و فردی که صرفاً زندگی عادی یا حرفه نظامی دارد، تمایز قائل می‌شوند. اهمیت شعر و هنر در نگاه اهل بیت (ع) به حدی است که بسته به شرایط، نوع مواجهه‌شان شامل محبت، سخت‌گیری، حمایت یا حتی مقابله متفاوت است. دقیقاً همین نوع نگاه را می‌توان در نگرش حضرت آقا هم مشاهده کرد. تأکیدی که ایشان بر فرهنگ و هنر دارند و فهم دقیقی که از اقتضائات این حوزه نشان می‌دهند، بارز و برجسته است. این رویکرد نه‌تنها منحصر به‌فرد بلکه الگویی شاخص و کم‌نظیر بین رهبران سیاسی و دولت‌مردان به شمار می‌رود. در تمام این سال‌ها، کمتر دیده‌ام مدیران فرهنگی یا مسئولان حکومتی چنین نگرشی داشته باشند. چنین دیدگاهی از سوی حضرت آقا ناشی از دانش عمیق و انسجام فکری ایشان در زمینه فرهنگ و هنر است. ایشان خود یک شخصیت فرهنگی برجسته هستند که این حوزه را به خوبی می‌شناسند. علاوه بر این، ارتباط عمیق‌شان با اندیشه‌های اهل بیت (ع) باعث شده تا این نوع نگاه را به شکلی بنیادین جذب کنند و در رفتار خود بروز دهند.

**

پیش از این در قالب همین پرونده گفتگوهایی با حجت الاسلام جواد محمدزمانی و شهاب مهری داشتیم که مشروح آن در پیوند زیر قابل دسترسی و مطالعه است:

* «مطالبات رهبرانقلاب در حوزه شعر توسط مسئولین محقق نشده است»

* «شعر خانواده‌محور موجب رضایت مقام معظم رهبری است»

* «شاعران غیرانقلابی هم شوق دیدار رمضانی با رهبر انقلاب دارند»



منیع: خبرگزاری مهر

شعرخوانی در محضر مقام معظم رهبری آرزوی کودکی‌ام بود


خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب _ جواد شیخ الاسلامی: فائزه امجدیان شاعر جوانی است که در دیدار رهبری با شاعران در نیمه ماه مبارک رمضان با شعری درباره فلسطین شعرخوانی کرد. او همچنین از جمله شاعرانی بود که پیش از نماز مغرب، اولین مجموعه‌شعرش با نام «مژدگانی» را تقدیم ایشان کرد.

به بهانه این دیدار و شعرخوانی امجدیان در محضر رهبر انقلاب، سراغ او رفتیم تا درباره این تجربه با او گفتگو کنیم.

مشروح این گفتگو در ادامه می‌آید؛

* تبریک می‌گویم؛ امسال شما در محضر رهبر انقلاب شعرخوانی داشتید. از اینجا شروع کنیم که چند سال است شعر می‌گویید و از چه زمانی آرزوی دیدار و شعرخوانی در این محفل را دارید؟

اگر بخواهم از ابتدا شروع کنم، اولین‌باری که شعری گفتم ۸ سالم بود؛ یعنی از کودکی با وزن و قافیه آشنا شدم. این علاقه را کاملاً مدیون پدرم هستم که خیلی برایم شعر می‌خواندند و از همان ابتدا من را با شاعران بزرگی مثل پروین اعتصامی آشنا کردند. اولین‌باری که کلیپ‌های دیدار شاعران با رهبری را دیدم، ۹ ساله بودم. فکر می‌کنم سال ۸۶ بود که آقای سید حمیدرضا برقعی آن شعر معروفشان را خواندند؛ «شاعر کنار دفترش افتاد از نفس». این شعر خیلی بین مردم بازتاب داشت و من هم آن کلیپ را چندین‌بار تماشا کردم. از همان زمان این دیدار برایم به یک آرزو تبدیل شد. هر سال منتظر بودم ببینم دیدار شاعران با رهبری چه زمانی برگزار می‌شود و خودم را در چنین موقعیتی تصور می‌کردم.

دوران دبیرستان خیلی پیگیر بودم تا بفهمم چطور شاعران به بیت رهبری دعوت می‌شوند و این تجربه را کسب می‌کنند. از آنجا که ما ابتدا در شهرستان زندگی می‌کردیم و بعدها به قم آمدیم، اطلاعات زیادی درباره چنین برنامه‌هایی نداشتم. تنها چیزی که از جایی خواندم، صحبت‌های آقای قزوه بود که گفته بودند هر سال برخی از کسانی که در جشنواره‌های مختلف رتبه می‌آورند به این محفل دعوت می‌شوند. همین اطلاعات محدود باعث شد وقتی در جشنواره دانش‌آموزی رتبه کشوری کسب کردم، امیدی در دلم زنده شود. اما طبیعتاً اتفاق خاصی برایم نیفتاد و این تب و تاب همچنان ادامه داشت.

این سال‌ها مدام میان بیم و امید بودم تا اینکه عضو دوره ادبی آفتابگردان‌ها شدم. این عضویت باعث شد حضور حرفه‌ای‌تری در عرصه شعر داشته باشم. الحمدالله پس از آن، اتفاقات خوبی رقم خورد؛ اشعارم منتشر شدند، اساتید کارهایم را بیشتر شناختند و ارتباط‌های بیشتری ایجاد شد. همه این‌ها بعد از دوره آفتابگردان‌ها برایم رخ داد و خدا را شکر بالاخره به این نقطه رسیدم که آرزویم محقق شود.

* چرا برای شعرخوانی این شعر درباره فلسطین را انتخاب کردید؟

انتخاب نهایی توسط هیئت داوران انجام شد. چند شعر از من به مرحله آخر رسید؛ یکی در مورد ایران بود، دیگری درباره شهید رئیسی، و یکی هم در مورد فلسطین. اساتید به من گفتند که شعر فلسطین تأثیر زیادی در جلسه داوری داشته و بار احساسی بالایی دارد.

* در مورد دیدارتان بگویید. حس و حالش چگونه بود؟ واکنش ایشان نسبت به شعر شما چه بود؟ فکر می‌کنم شما کتابی هم به ایشان هدیه دادید. درست می‌گویم؟

بله، من کتاب هدیه دادم. اما نکته جالب این است که این اولین‌باری بود که خودم کتابم را می‌دیدم. انتشارات شهرستان ادب گفته بود که کتاب را به دیدار رهبری می‌رسانند، بنابراین قبل از دیدار فرصتی برای دیدن کتابم نداشتم. تجربه‌ای شگفت‌انگیز بود؛ اینکه برای اولین‌بار کتابم را دیدم و همان لحظه آن را به رهبر انقلاب تقدیم کردم، حس فوق‌العاده‌ای داشت.

*اسم اولین کتاب‌تان چیست؟ درباره کتاب بیشتر توضیح می‌دهید؟

اسم کتاب «مژگانی» است. این اثر از مجموعه‌شهرهای منتخب در دوره «مطلع» بوده که حدود یک سال و نیم پیش فراخوان آن منتشر شد. کتاب مژگانی شامل ۳۸ غزل و ۳۰ رباعی است و اولین مجموعه شعری من به شمار می‌رود.

* تنها کسانی که فرصت گپ و گفت خصوصی و حضوری با رهبری را داشتند، کسانی بودند که کتاب داشتند. چه صحبت‌هایی بین شما و رهبر انقلاب رد و بدل شد؟

به ایشان توضیح دادم این کتاب جزو آثار برگزیده طرح مطلع است. همچنین فرصت را مناسب دیدم تا درباره برادر مرحومم با ایشان صحبت کنم و از ایشان درخواست کنم برای او دعا کنند. این موضوع برای من اهمیت زیادی داشت و خدا را شکر توانستم از ایشان این درخواست را داشته باشم.

* از تجربه‌تان در شعرخوانی در محضر رهبری بگویید. چه احساسی داشتید؟

واقعاً برایم مثل رسیدن به یکی از بزرگ‌ترین رویاهایم بود؛ چرا که از کودکی چنین آرزویی در دل داشتم. حس فوق‌العاده‌ای بود، هرچند مقداری استرس داشتم که نکند اجرایم به خوبی پیش نرود. اما خوشبختانه همه چیز خوب پیش رفت و بعد از اجرا نیز بازخوردهای دلگرم‌کننده‌ای دریافت کردم. شعرم در قالب چهارپاره و به صورت روایی بود، به همین خاطر انتظار نداشتم که در میانه خوانش آن واکنش خاصی بگیرم. در طول اجرا، نگاه من مدام به سمت ایشان بود و از تکان دادن‌هایی که با سرشان داشتند، یک نوع تأیید برای هر بند را حس می‌کردم. بخش پایانی شعر، که با عبارت «نام آن دخترک فلسطین بود» تمام شد، با تشویق و آفرین صمیمانه رهبری همراه شد. ایشان چندین بار گفتند «بسیار خوب» که یکی از بهترین لحظات زندگی‌ام را رقم زد. وقتی به خانه برگشتم، دائم همان بخش پایانی را مرور می‌کردم تا لذت این تجربه بی‌نظیر برایم بیشتر شود.

* به عنوان یکی از شاعران جوان، به نظرتان دیدار شاعران با رهبری چه تأثیری بر شاعران جوان و مسیر شعری آنها دارد؟

به نظر من در دو سال اخیر روند این دیدارها خیلی بهتر شده است. شاهد این هستیم افرادی برای اولین‌بار به این دیدار دعوت می‌شوند. همین پارسال که اولین تجربه من بود یا امسال، خیلی از افرادی که شاید امیدی هم نداشتند، توانستند با شعرشان دیده شوند و دعوت شوند؛ حتی اگر چندان شناخته‌شده نبودند. این نشان‌دهنده یک فرصت ویژه است. نکته مهم دیگری که باید به آن اشاره کنم، توصیه‌های مقام معظم رهبری بود. ایشان تأکید کردند اگر شاعران به جایگاهی رسیدند، نباید به همان راضی باشند. صحبت‌های ایشان خیلی پدرانه و تشویق‌آمیز بود؛ از یک طرف به شاعران امید می‌دادند و از طرف دیگر هشدار می‌دادند که متوقف نشوند. متأسفانه امروز می‌بینیم برخی شاعرانی که در فضای مجازی معروف می‌شوند یا شعرشان لایک زیادی می‌گیرد، در همان سطح متوقف می‌مانند. مقام معظم رهبری تأکید کردند دوره شما هم می‌تواند سعدی‌آفرین باشد، تا هم امید بدهند و هم یادآوری کنند که به جایگاه فعلی اکتفا نکنید و مسیر رشد را ادامه دهید.

* واکنش دوستان و اطرافیان نسبت به شعرخوانی شما چگونه بود؟

همان شب بعد از اجرا، پیام‌های زیادی دریافت کردم. حتی افرادی که مدت‌ها بود ارتباطی نداشتیم، پیام فرستادند و الحمدالله بازخوردها خیلی مثبت بود. جالب‌تر اینکه دیدم شعرم با موضوع مقاومت در کانال‌ها و رسانه‌های مختلف بازنشر شده بود.

**

پیش از این در قالب همین پرونده گفتگوهایی با حجت الاسلام جواد محمدزمانی، شهاب مهری، محمدجواد شرافت و رضا وحیدزاده داشتیم که مشروح آن در پیوند زیر قابل دسترسی و مطالعه است:

* «مطالبات رهبرانقلاب در حوزه شعر توسط مسئولین محقق نشده است»

* «شعر خانواده‌محور موجب رضایت مقام معظم رهبری است»

* «شاعران غیرانقلابی هم شوق دیدار رمضانی با رهبر انقلاب دارند»

* «کار کردن روی بیانات رهبر انقلاب در حوزه شعر برایم چالش برانگیز بود»



منیع: خبرگزاری مهر

رهبر انقلاب نقد اجتماعی و سیاسی در شعر طنز را به رسمیت می‌شناسند


به گزارش خبرنگار مهر، دیدار شاعران با رهبر معظم انقلاب که هرسال در نیمه ماه مبارک رمضان و شب میلاد امام حسن مجتبی (ع) برگزار می‌شود، امسال با حضور شاعرانی از سراسر کشور در حسینیه امام خمینی (ره) برپا شد.

ناصر فیض شاعر و طنزپرداز در گفتگو با خبرنگار مهر درباره این دیدار و اهمیت آن گفت: این جلسه برای شاعران جلسه‌ای است که با شوق در آن شرکت می‌کنند، چون می‌دانند در یک جلسه شعر جدی و حرفه‌ای شرکت می‌کنند و شعرهای خوبی می‌شنوند و نکات مهمی درباره شعر در آن مطرح می‌شود.

وی درباره انس رهبری با شعر و تفاوت منش ایشان با دیگر مسئولان گفت: یک بار جلوی یکی از مسئولان شعر می‌خواندم و او مدام شعرم را تأیید می‌کرد، اما من از این تأیید کردن اصلاً خوشم نیامد و لذت نمی‌بردم، چون می‌دانستم که این آدم شعر نمی‌فهمد و نمی‌داند. از حرف زدنش مشخص بود که از شعر هیچ سررشته‌ای ندارد و فقط تأیید می‌کند تا نشان بدهد که از شعر لذت می‌برد. منتها دیدار با رهبری و شعرخوانی در حضور ایشان به چند دلیل لذت‌بخش است. وقتی در حضور ایشان شعر می‌خوانی راضی هستی، چون میزبان شما کسی است که خودش از انجمن‌بروهای قدیم در مشهد و تهران بوده است و با شاعران شاخص این روزگار مأنوس بوده است.

وقتی رهبر انقلاب کتاب شاعر جوان را پیش از اهدا خوانده بودند

فیض با اشاره به شاعری رهبر انقلاب گفت: این لذت بردن وقتی بیشتر می‌شود که بدانی خود ایشان شاعر است و خوب هم شعر می‌گویند. بنابراین وقتی که اظهارنظر می‌کنند، شاعران آن را جدی می‌گیرند. کسانی که در شعر مدعی هستند خودشان بارها اذعان کرده‌اند وقتی ایشان به جمله و نکته‌ای اشاره می‌کند، بسیار دقیق و ظریف و درست است. بارها شده است شاعران گفته‌اند من وقتی داشتم این شعر را می‌نوشتم به این نکته فکر کردم و مردد بودم که کدام کلمه را استفاده کنم؟ وقتی رهبر انقلاب به آن کلمه توجه می‌کنند، دیدم که آن کلمه واقعاً انتخاب بهتری بود و انتخاب من اشتباه بود.

این شاعر درباره نکته‌سنجی و هم‌نشینی رهبر انقلاب با شعر، به خاطره‌ای اشاره کرد و گفت: یک‌بار یکی از شاعران جوان که در دیدار شاعران کتابش را برای تقدیم به رهبری آورده بود، می‌گفت وقتی کتابم را به ایشان اهدا کردم، متوجه شدم که رهبر انقلاب کتاب من را که به تازگی چاپ شده بود، زودتر از اینکه به ایشان تقدیم کنم خوانده بودند. او می‌گفت رهبری کتاب را نگاه کردند، کتاب را باز کردند، یک صفحه مشخص را آوردند، و قریب به مضمون، گفتند «اگر در این بیت به جای این کلمه آن کلمه را استفاده می‌کردید بهتر نبود؟ چون این کلمه در مصرع دوم با آن کلمه ارتباط پیدا می‌کرد؛ هم معنا را کامل می‌کرد و هم به فلان موضوع ایهامی می‌داد». آن شاعر جوان تعجب کرده بود که چطور رهبر انقلاب کتابش را به این زودی مطالعه کرده‌اند؟ کتابی که حتی صاحب اثر فکر می‌کند کسی هنوز آن را نخوانده است، توسط ایشان دیده شده و آن نکته را در ذهن نگه داشته‌اند تا وقتی شاعر را دیدند به او منتقل کنند.

وی افزود: این نشان می‌دهد این جلسه یک جلسه نمایشی نیست و ایشان واقعاً به شعر اعتقاد دارد و آن را دنبال می‌کند. خود ایشان گفته‌اند هیچ جلسه‌ای به اندازه جلسه شاعران برای ایشان لذت‌بخش نیست. کمتر پیش می‌آید که ایشان چهار، پنج و گاهی شش ساعت بنشینند و به شعرها گوش کنند و وقتی شعرخوانی‌ها تمام شد بگویند دو نفر دیگر هم شعر بخوانند. این نشان می‌دهد که رهبر انقلاب به عنوان کسی که جایگاه مردمی، سیاسی، عاطفی، اعتقادی و… دارد، به معنای واقعی با شعر و شاعران مأنوس هستند و به شعر اعتقاد جدی دارند. برخی از این شاعران، مرجع تقلیدشان رهبر انقلاب هستند؛ با این حال در یک فضای صمیمی مقابل مرجع تقلیدشان می‌نشینند و شعر می‌خوانند و شعر می‌شنوند. ایشان می‌گویند من به شعر به عنوان هنر اول کشورمان اهمیت می‌دهم و آن را ثروت ملی کشور می‌دانم. یکی از محاسن این جلسه این است که ایشان هر سال اهمیت شعر را و اهمیت این ثروت ملی را به همه گوشزد می‌کنند.

دیدار شاعران با رهبری مهم‌ترین جلسه شعر کشور است

صاحب کتاب «فیض‌بوک» ادامه داد: ممکن است در این جلسه دو نفر هم شعر بخوانند که شعرشان خوشایند من یا شما نباشد و بعضی‌ها به آن نقد داشته باشد که طبیعی است. در هر جمعی و اتفاقی ممکن است کوتاهی‌هایی صورت بگیرد یا نقدهایی وجود داشته باشد ولی این نقدها اهمیت و بزرگی این جلسه را کم نمی‌کند. مهم این است که بیشتر شعرخوانی‌های این جلسه خوب باشد که معمولاً هم این‌طور بوده است. حالا ممکن است بعضی وقت‌ها ایرادی به نحوه برگزاری آن وجود داشته باشد که مقداری از آن هم سلیقه‌ای است؛ چرا که اساساً بخشی از پسند شعر سلیقه‌ای است. این نقدها که بخشی از آن به خاطر شوق و ذوق شاعران برای حضور در آن است، از اهمیت این جلسه کم نمی‌کند و با قاطعیت می‌توان گفت دیدار شاعران با رهبری، مهم‌ترین جلسه شعر کشور است.

فیض توجه به اهمیت و جایگاه شعر در کشور را یکی از نکات مهم این دیدار معرفی کرد و گفت: رهبر انقلاب با برگزاری هرساله این دیدار می‌گویند در کنار اعتقادات اصیل ما، در کنار اعتقادات دینی ما، در کنار اعتقادات سیاسی ما، در کنار همه مسائل و در کنار همه موضوعات اقتصادی و سیاسی و اجتماعی و… ما چیزی به نام زبان فارسی داریم که نمود آن در شعر فارسی جلوه‌گر است؛ در نتیجه باید به شعر بپردازیم و آن را بیش از پیش تقویت کنیم. اگر این دیدار فقط به این قصد برگزار شود که اهمیت شعر را به جامعه فرهنگی و هنری و سیاسی کشور یادآوری کند، به نظر من جلسه موفق و خوبی است. هر نقد و ایرادی که به نحوه برگزاری یا چینش شاعران وجود داشته باشد، می‌توان از آن به خاطر نفعی که به حال شعر دارد چشم‌پوشی کرد. بسیاری از شاعران بعد از این دیدار شناخته شده‌اند و جایگاه بهتری پیدا کرده‌اند و جلسات شعر را گسترش داده‌اند و خودشان را تقویت کرده‌اند. چه نتیجه‌ای بهتر از این؟ تعداد زیادی از شاعران با حضور در همین جلسه خودشان را جدی‌تر می‌گیرند و در شهر و محل زندگی خودشان انجمن‌های ادبی را پرشورتر برگزار می‌کنند. ضمن اینکه بسیاری از شاعران خوب کشور برای اولین‌بار به بهانه همین دیدار همدیگر را می‌بینند و ارتباطات ادبی شکل می‌گیرد. به نظرم این جلسه برکات بی‌شماری دارد که کمتر جلسه شعری در کشور این میزان مؤثر است.

نقش رهبری در جدی گرفتن و پیشرفت شعر طنز

این طنزپرداز با اشاره به شعر طنز و تأثیر این دیدار بر گسترش طنز در کشور اشاره کرد و گفت: اگر اشتباه نکنم برای اولین‌بار مرحوم زرویی نصرآباد بود که در این دیدار شعر طنز خواند. یادم نمی‌رود رهبر انقلاب خطاب به مرحوم زرویی اشاره کردند شما اثری به نام «تذکره المقامات» دارید که در آن کار بسیار ارزشمندی کرده‌اید. یعنی ایشان کتاب طنز مرحوم زرویی را خوانده بودند و با طنز کشور و طنز مطبوعاتی کشور آشنا بودند. تا آن زمان همه فکر می‌کردند طنز زینت المجالس است؛ حالا که همه شعر می‌خوانند، یک شاعر طنزپرداز هم یک شعری بخواند تا حال مردم خوش بشود! ولی در این دیدار شعرهای طنزی خوانده می‌شود که اتفاقاً نقدهای اجتماعی دارد و گوشه و کنایه‌ای به چیزی می‌زند. جالب است که ایشان به این‌گونه شعرها بیشتر توجه می‌کنند. از طرز برخورد رهبر انقلاب با شعرهای طنز مشخص است که ایشان به ظرفیت‌های طنز توجه دارند و آن را برای طنز ضروری می‌دانند.

وی افزود: ایشان می‌دانند که ظرفیت طنز این نیست که مثل حکومت‌های پیشین جلوی پادشاهان شعر طنز بخوانند و پادشاه هم کیسه‌ای زر به آنها تقدیم کند. نه، طنزی در این دیدار خوانده می‌شود که ایشان به جنبه‌های اجتماعی و انتقادی‌اش بیشتر توجه می‌کنند. ایشان به شعرهایی که فقط صرف خنداندن مخاطب باشد، خیلی واکنش نشان نمی‌دهند و خیلی ملایم و معمولی از کنار آن رد می‌شوند و به بیت‌هایی اشاره می‌کنند که در آن نکته‌ای و حرفی جدی مطرح می‌شود. خود من وقتی این بیت را خواندم که می‌گفت «شد قافیه تکرار ولی مسأله‌ای نیست / چون شاعر این بیت طرفدار نظام است»، ایشان می‌دانست که من دارم نقدی را مطرح می‌کنم. دارم حرفی را می‌زنم که خودشان بارها به دیگران تذکر داده‌اند و گفته‌اند کسانی که به نظام وابسته هستند باید الگو باشند و درست کار کنند. آنجا هم قشنگ متوجه بودند که من به این موضوع انتقاد دارم و می‌گویم نباید هرکس هر اشتباهی کرد، به خاطر اینکه طرفدار نظام است، از کنارش رد شویم و سکوت کنیم.

سالی که دیدار شاعران با رهبری دو بار برگزار می‌شود!

شاعر «املت دسته‌دار» ادامه داد: من کمتر شعری در ذهن دارم که صرف خنداندن مخاطب باشد و ایشان به آن توجه کنند؛ حتی شعرهای خودم. از این‌گونه شعرها خیلی راحت می‌گذرند و به آن توجهی نمی‌کنند. پس وجود نقد اجتماعی و سیاسی در شعر طنز را به رسمیت می‌شناسند و آن را لازمه طنز می‌دانند. همین رفتار به دیگر مسئولان هم نشان داد که باید شعر طنز را جدی بگیرند و آن را تا حد شوخی و هزل پایین نیاورند. به خاطر همین بود که بعد از این جلسات شعر طنز در استان‌ها و شهرهای مختلف رونق گرفت و جلسات و جشنواره‌ها و حلقه‌های ادبی طنز بیشتر شد. به هر حال برخورد ایشان با طنز یک مجوز سیاسی و فرهنگی و دینی بود تا طنز را جدی بگیرند و از آن غافل نباشند. این جلسه خیلی به گسترش طنز کمک کرد و شاید اگر نبود، شعر طنز اینقدر پیشرفت نمی‌کرد.

ناصر فیض با بیان اینکه رهبری از شاعران انتظار دارند شعری را خودشان که دوست دارند در این دیدار قرائت کنند، گفت: سال گذشته وقتی که همه شاعران ایستاده بودند تا رهبری بیایند و با ایشان سلام و علیکی داشته باشند، اتفاق جالبی افتاد که گفتن آن بد نیست. وقتی ایشان به من رسیدند گفتند شما هم شعر خواهید خواند؟ من گفتم امسال قرار است شعری برای غزه بخوانم. ایشان، قریب به مضمون، گفتند «نه، طنز هم بخوانید؛ هرچه بخوانید خوب است». من به خاطر همین حرف بعد از شعری که درباره غزه داشتم، دو سه بیت طنز هم خواندم. آقای حامد عسگری شعری خواند و گفت «روزی که لب آورد ببوسم رمضان شد». من این بیت را بهانه کردم و گفتم یاد این شعر خودم افتادم که «بعد یک عمر که می‌خواست به من سر بزند / از بد حادثه آن شب پدرم منزل بود!». بعد گفتم یک مضمون هم شبیه این دارم که «یارم آمد، پس از دو ثانیه رفت / این نشد طرز رفت و آمد که!». سعی کردم طوری نشان بدهم که هم نظر ایشان تأمین شود که انتظار داشتند من طنز بخوانم، هم شعر غزه را خواندم. ولی توجه ایشان و تأکید ایشان به این که شعر طنز هم خوب است و باید خوانده شود، اتفاق جالبی بود که باز هم نشان می‌دهد ایشان نگاه خاصی به شعر طنز دارند.

وی در پایان با اشاره به اینکه دیدار شاعران با رهبری در ابتدای سال ۱۴۰۳ هم برگزار شده بود، گفت: امسال تنها سالی است که دیدار شاعران دو بار برگزار می‌شود. چون این دیدار بر اساس تقویم هجری قمری برگزار می‌شود، امسال تنها سالی است که ما دو تا دیدار با رهبر انقلاب داشتیم. هم اول سال خدمت رهبری رسیدیم و هم آخر سال.



منیع: خبرگزاری مهر